MALKARA YÖRESİ AĞIZ ÖZELLİKLERİNE İLİŞKİN BİR İNCELEME

MALKARA YÖRESİ AĞIZ ÖZELLİKLERİNE İLİŞKİN BİR İNCELEME

Sedef İLERİ Türkçe Öğretmenliği 2-A

 

 

MALKARA’NIN TANITIMI

Malkara Tekirdağ’ın bir ilçesidir. İl merkezinin yaklaşık 56 km batısında yer almaktadır. Malkara’nın kuzey batısında Uzunköprü kuzeydoğunu da Hayrabolu güneydoğusunda Şarköy güneyinde Gelibolu batısın da Keşan bulunmaktadır. 1.149 km’lik yüzölçümü ile Tekirdağ ilinin toprak alanı en geniş ilçesidir.[1]

Malkara 1870 yılında kadar Gelibolu ya bağlı kalmıştır. Bu tarihten sonra  Edirne vilayetine bağlı Tekirdağ sancağına bağlanmıştır. Bazı kayıtlara göre ise Malkara 1880 yılında ilçe olmuştur. Malkara ilçesi idari yönden 4 mahalle (Camiatik,Hacıevhat,Yenimahalle ,Gazibey)3 belde ve 70 köyden oluşmaktadır. [2]

Malkara’nın tarihine  göz attığımızda; Pers kralı Sehias zamanında yunan şehirleri ile yapılan savaşlar (pers savaşları)sırasında Malkara’ya yakın olan gürgen bayırı denilen yerde bir kalenin yapıldığı söylenmektedir. Bu kale civarında birçok yılan bulunduğundan bu kaleye Farsça malgar adı verilmiştir. Farsçada  mar yılan gar mağara anlamına gelmektedir. Malkara ismini bu mağaradan almıştır. Malkara’nın Osmanlılara geçmesinin ardından iskan politikası çerçevesinde Anadoludan getirilen Yörükler Malkara civarına yerleştirilmiştir. Bu arada Ankara ve Çankırı dolaylarından getirilen ahi gruplar da Malkara’ya yerleştirilmiştir.ve Türkleşme süreci başlamıştır. Daha sonraları balkanlara yapılacak seferlerde Malkara’nın önemi artmıştır. [3]

Malkara daha sonra EVLAD-FATİHAN adıyla anılan akıncıların merkezi olacaktır.

Malkara, 1828 Osmanlı - Rus savaşı sırasında, Türklerin elinde ilk defa işgale uğramıştır. 1878 Osmanlı - Rus savaşında da (93 harbi) Tekirdağ işgal edilince, Malkara'da önemli göçlere sahne olmuştur. Malkara, tarihinin en kötü günlerini Balkan savaşı sırasında yaşamıştır. 9 Kasım 1912'de Bulgarlar tarafından işgal edilmiştir. Yerli Bulgar ve Rumlarında işbirliği ile 500'den fazla kadın, erkek ve çocuk şehit edilmiştir. Katledilen insanlar, toplu olarak gömülmüşlerdir. Şehitlik denilen bu yerde, bu şehitlerin anısına bir anıt dikilmiştir. İşgal 8,5 ay sürmüş, bu arada şehir yağma edilmiş, yakılmış, yıkılmıştır. 14 Temmuz 1913'te Mustafa ve Enver Paşa'nın birlikleri tarafından şehir harabe halinde kurtarılmıştır. [4]

Malkara son kez, I. Dünya Savaşı sonunda 20 Temmuz 1920'de Yunanlar tarafından işgal edilmiştir. İşgal yıllarında çok kötü günler yaşayan Malkara, 11 Ekim 1922'de sağlanan ateşkes uyarınca 14 Kasım 1922 tarihinde Yunanların şehri boşaltmasıyla kurtulmuş ve özgürlüğüne kavuşmuştur. [5]

II. Dünya Savaşı yıllarında da (1940-1941), Trakya'daki diğer kasabalar halkı gibi, buradakiler de işini, gücünü, yerini terk ederek Anadolu'ya göç etmek zorunda kalmış, türlü maddî, manevî sıkıntılara ve acılara uğramışlardır. [6]

II. Dünya Savaşı sırasında Türkiye'ye sığınan Yunanları da savaş süresince beslemiştir. İlçede yüksek dağlar, vadiler yoktur. Genelde toprakları, aşınmış, tepelerden yarı ova özelliği gösteren plato görünümündedir. Tekirdağ ilinin en önemli dağı olan Tekir Dağları Malkara'ya 25 km. mesafededir. Bu dağlar, ilçenin güney bölümünde, Tekirdağ-Gelibolu istikametinde uzanırlar. İlçenin sınırları Çimendere köyü yakınında son bulur. Ganos dağı, Tekir sıra dağlarının en önemli yükseltisidir. [7]

Malkara'nın yüzey şekilleri nedeni ile büyük akarsuları yoktur. Barajları ve göletleri besleyen dereler vardır. İlçede belli başlı ovalar ise; Evrenbey, Kırıkali, Hacısungur, Gözsüz, Karacahalil, Kalaycı, Sağlamtaş, İbribey ovalarıdır. Bunlar fazla geniş olmamakla birlikte bu ovalar ilçenin önemli düzlükleridir. İlçede, Karaiğdemir ve Kadıköy barajları en önemli yapay göllerdir. Bunun yanında sulama amaçlı: Yaylagöne, Vakıfidemir, Yenidibek (Pişman), Doluköy, Küçükhıdır, Karacagür ve Sırtbey göletleri yapılmıştır. Yapılan bu baraj ve göletlerle ilçenin sulanabilir arazi miktarı 28.360 dekara yükselmiştir. [8]

İlçenin sahip olduğu toprakların büyük bir kısmı tarıma elverişli alanlardır. İlçenin orman örtüsü daha çok güney ve güney batısında yer alan Sağlamtaş Kasabası ile Gelibolu, Keşan sınırları arasında yer almaktadır. Bu alan 232.380 dekar civarındadır. İlçe; kara iklimine sahip olup, kış ayları soğuk ve yağışlı geçmektedir. Yazlar da, genellikle sıcak ve kuraktır. Yıllık yağış ortalaması 50 İlçenin geçmiş yıllarına gidilirse en eski kayıtlı belge olan 1888 Devlet Salnamesi'nde ilçede bir rüştiye (ortaokul) ile 1898 yılında Turhan Bey medresesinin varlığı bilinmektedir. 1901 Edirne Vilayet Salnamesine göre: Malkara'da 1 rüştiye, müslüman çocuklar için birer kız ve erkek okulu, Rum Ortodoks ve Ermeni Gregoryenler'in ikişer okulu bulunduğu yazılıdır. [9]

Günümüzde ise ilçe merkezinde 10 ilköğretim okulu, 1 Teknik Lise ve Endüstri Meslek Lisesi, Mesleki Eğitim Merkezi Müdürlüğü, Halk Eğitim merkezi Müdürlüğü, Çok Programlı Lise , 1 Lise , 1 İmam Hatip Lisesi, 1 Anadolu Lisesi, 1 Meslek Yüksek Okulu bulunmaktadır. 70 köy ve 3 kasabada 26 ilköğretim okulu mevcuttur. Eğitim ve öğretimin kalitesini artırmak için 62 köy ilköğretim öğrencileri merkez olarak seçilen 18 ilköğretim okuluna taşınmaktadır. Malkara ilçesi taşımalı eğitim bakımından Türkiye birincisidir. İlçe merkezindeki ilköğretim okullarında 1.811 kız, 2.090 erkek olmak üzere toplam 3.901 öğrenci bulunmaktadır. Bu okullarda 169 öğretmen görev yapmaktadır. Malkara ilçe merkezindeki okuma-yazma oranı % 91,07'dir.İlçe merkezindeki orta dereceli okullarda 788 kız, 969 erkek olmak üzere 1.757 öğrenci bulunmaktadır. Bu okullarda 112 öğretmen görev yapmaktadır. Köy ve kasabalardaki ilköğretim okullarında 1.525 kız, 1.533 erkek olmak üzere toplam 3.058 öğrenci ve 157 öğretmen bulunmaktadır. [10]

İlçede toplam 8.716 öğrenci ve 438 öğretmen görev yapmaktadır. Malkara ortaokulu 1950-1951, lisesi ise 1967-1968 Eğitim yılında açılmıştır. Malkara ilçesinde öğrencilerin barınacağı toplam 2 özel öğrenci yurdu bulunmaktadır. Bunların yanında 3 özel dershane de hizmet vermektedir. Son derece zengin bir kültür yapısına sahip olan Malkara'da eğitim ve kültür faaliyetleri için idari bölümler, müze, gençlik merkezi, kütüphane, kondisyon merkezi, sportif amaçlı salonlar, çok amaçlı eğitim salonu, sergi salonları, kafeterya, 400 koltuklu sinema ve tiyatro salonundan müteşekki Malkara ilçesinde tarım alanlarının verimi Türkiye ortalamasının oldukça üstündedir. Dolayısıyla ilçede tarım ve hayvancılık oldukça iyi durumdadır. İlçe tipik bir tarım ilçesidir. Ekilebilen 764.000 dekar arazi bulunmaktadır. Arazilerin tamamında başta buğday, ayçiçeği olmak üzere her çeşit tarım ürünü yetiştirilmektedir. Yıllık buğday üretimi 150.000, ayçiçeği üretimi ise 60.000 tondur. Arazilerin ancak 30.000 dekarlık bölümünde sulu tarım yapılmaktadır. [11]

İlçe hayvancılık açısından da son derece önemli bir potansiyele sahiptir. Son yıllarda Köylere Hizmet Götürme Birliği çatısı altında yapılan yatırım ve hizmetler hayvancılığı hem sayısal hem de nitelik olarak büyük ölçüde arttırmıştır. Hayvancılık tarım sektörü içinde ön sıraya çıkmış, özellikle kırsal kesimin gelirinin artmasında rol oynamıştır. Süt sığırcılığının yanında et sığırcılığı da önemli ölçüde artmıştır. Küçükbaş hayvan sayısı, büyükbaş hayvan sayısının artmasına paralel olarak azalmıştır. Et ve yumurta tavukçuluğu üretimi de küçümsenmeyecek boyutlardadır. Tarım sektörünün içinde hayvancılığın payı %50'nin üzerindedir. Türkiye'de bu oran %25 civarındadır. İlçede büyükbaş hayvan sayısı 55.000, küçükbaş hayvan sayısı; koyun: 35.000, keçi; 7.000'dir. [12]

Malkara ilçesinde halen 2 un fabrikası, 1 yağ fabrikası, 2 tane yem fabrikası, 1 tekstil makineleri fabrikası, 7 adet tarım aletleri üretim fabrikası, 8 adet mandıra ve son zamanlarda yapılmakta olan günde 1000 ton süt kapasiteli Malkara Köylere Hizmet Götürme Birliğinin ortaklığında kurulan entegre süt fabrikası bulunmaktadır. [13]

Malkara Köylere Hizmet Götürme Birliği 1987 yılında ilçenin ekonomik sosyal ve kültürel kalkınmasını sağlamak, her türlü ürününü değerlendirmek kısacası çağdaş uygarlığın yarattığı, her türlü nimet ve hizmetin Malkara insanına sunmak için kurulmuştur. Malkara Köylere Hizmet Götürme Birliği tarafından gerçekleştirilen yatırım ve hizmetler(Süt İşletmesi, yem işletmesi, teşhis ve tedavi labarotuvarlarının kurulması, tedavi ve sun'i tohumlama hizmetleri soy kütüğü kurulması, Tekirdağ Valiliği ile ortaklaşa konkasör şantiyesinin kurulması, Kültür Sarayının yapılması, köy tüzel kişiliklerine ait tesis ve yatırımlarının yapılması, silaj makinalarının alınması, entegre süt fabrikasının yapılması, istihdam yaratılması, araç ve gereçlerin alınması gibi ) ile bölge insanının ekonomik refahının artmasında son derece etkili olmuştur. [14]

İlçenin gerçek anlamda sanayi tesislerine kavuşması amacıyla Organize Sanayi Bölgesi kurulmaktadır. Devlet Planlama Teşkilatı tarafından planlandıktan sonra Bakanlar Kurulu Tarafından Malkara'da Organize Sanayi Bölgesi kurulması kararlaştırılmış ve Resmi gazetede yayınlanarak kesinleşmiştir. İlçeye 8 km mesafedeki Sufatça Çiftliği mevkiinde 1000 dekarlık alan Organize Sanayi Bölgesi yeri olarak seçilmiştir. İlçede 1990 yılında faaliyete geçen Küçük Sanayi Sitesi de bulunmaktadır. Sanayi Sitesi, gerek ilçeye, gerek bölgeye yaptığı hizmetlerle bölge ekonomisine çok önemli katkılarda bulunmaktadır. [15]

İlçe, yer altı madenleri bakımından da son derece zengindir. Trakya bölgesinin en önemli linyit kömür yatakları bu bölgededir. Malkara ilçesinin yer altı zenginliği bakımından sahip olduğu en önemli maden linyit kömürüdür. İlçe yüzölçümünün ½'si maden sahası ruhsatına bağlı olup, bu ruhsat sahaları içinde irili, ufaklı 26 adet işletme kömür üretim faaliyetine devam etmektedir. Ocakların bir kısmı açık işletme, şeklinde üretim yaparken bir kısmı da kapalı işletme galeri yöntemiyle kömür üretmektedir. İşletmelerin tamamı özel sektöre aittir. Üretilen kömürler Trakya bölgesi ile İstanbul'a pazarlanmaktadır. Kömür, ilçe ekonomisinde son derece önemli yer tutmaktadır. [16]

En önemlileri tarım ve hayvancılık Belediyeler Malkara Belediyesi (Merkez) - Sağlamtaş - Kozyörük - Balabancık Köyleri Ahievren - Ahmetpaşa - Aksakal - Alaybey - Allıışık - Bağpınarı - Ballı - Ballşısüle - Batkın - Bayramtepe - Çavuşköy - Çınaraltı - Çınarlıdere - Çimendere - Danişment - Davuteli - Deliller - Demircili - Dereköy - Deveci - Develi - Doğanköy - Doluköy - Elmalı - Emirali - Esendik - Evrenbey - Gönence - Gözsüz - Güneşli - Hacısungur - Haliç - Hasköy - Hemit - Hereke - Izgar - İbribey - İbrice - İshakça - Kadıköy - Kalaycı - Karacagür - Karacahalil - Karaiğdemir - Karamurat - Kavakçeşme - Kermeyan - Kırıkali - Kiremitlik - Kuyucu - Küçükhıdır - Kürtüllü - Mestanlar – Müstecep Prinççeşme - Sarıpolat - Sarıyer - Sarnıç - Sırtbey - Şahin - Tekke - Tete - Vakıfiğdemir - Yaylaköy - Yaylagöne - Yenice - Yenidibek - Yılanlı - Yörücek - Yörük  köyleri mevcuttur. [17]

 

MALKARA YÖRESİ AĞIZ ÖZELLİKLERİ

 

Ağız özelliklerine göz attığımızda;[18] 

Malkara yöresi Doğu Trakya ağızlarının bir uzantısıdır.

Malkara göçmenleriyle zengindir. Bunlar muhacirler(Bulgaristan Makedonya Yunanistan)Gacallar, Pomaklar olarak adlandırılmaktadır . Bu da yerel ağızda çeşitlilikler arz etmektedir.Trakya genelinde H harfi düşürülmektedir. Kelime örneklerine göz attığımızda:

Kızan: Çocuk, genç manasında gelmektedir.

Talika: Tamamen ahşaptan yapılma at arabası anlamına gelmektedir.

Pırkalamak: Kurcalamak, dürtmek anlamına gelmektedir.

Bikerette: Bir işi tek seferde yapmak anlamına gelmektedir.

PILİK: Bir yarışmayı aynı anda bitirmek veya aynı miktarda iş yapmak manasına gelmektedir.

Maacır: Muhacir anlamındadır.

Aydamak: Sürmek (araba-bisiklet)  anlamına gelmektedir.

Aykırlamak: Bir istikamete yönelmek manasındadır.

Peçka : Dökme demirden yapılmış içinde ekmek pişiriline bilen bazı köylerde kuzine de delinen sobadır.

Kofa :Kova anlamına gelmektedir.

Aretlik : Ahiretlik arkadaş dost manasına gelmektedir.

Tevekel:Saf asalak manasındadır.

Pate:Misket kelimesine karşılıktır.

Spıtmak:Fırlatmak,atmak,fıydırmak tabirinde kullanılır.

Raspiska:Adı bilinmeyen herhangi bir nesneye verilen isimdir.

Muk:Susmak,eylemsizlik bildirmek için kullanılır.

Eyyyy! : Bir seslenme  hitap biçimidir.

Kadam: Kardeş kelimesine karşılık gelir.

Purnik: Meyhane yada içki içmek anlamlarında kullanılır.

Pangallık: Çayir, çimen, meralik anlamlarında kullanılmaktadır.

Gündendi: Ayçiçek bitkisi için kullanılan tabirdir.

Şaşor: $askın anlamında kullanılmaktadır.

Kapçık Ağızlı: Ağzinda bakla ıslanmayan, çat çat her seyi söyleyen kişi için kullanılan tabirdir.

Epten aykırı gitmek: Her şeyin zıttını yapma anlamında kullanılmaktadır.

Su singili : Uzun boylu kişi için kullanılmaktadır.

Langır langır: Boş boş gitmek tabiridir.

Kendiliksiz : Akli basinda olmayan kişi için kullanılan tabirdir.

Kotirik : Çardak çatisi  manasına gelmektedir.(ÖRN: kotirikleri alçak olmus onun evin)

Tırıldamak : Boş boş konuşmak tabiridir

TE / Tİ Orda : İşte orada manasına gelmektedir.

Kaptır Burdan: Buradan devam et manasında kullanılmaktadır.

Bızıklamak: Kurcalamak, karıştırmak manasına gelmektedir.

Akıttı pale: Korktu  manasında kullanılmaktadır.

Ayda bakalım: Arabayı ya da her hangi bit şeyi sürmek manasında kullanılmaktadır.

Apolye: Hoparlör anlamına gelmektedir. (örn:te bu apolyelerden kafam şişti)

Nabüyüsüz: Nasılsınız tabirine karşılıktır.

Yok bo olumm: Kız yada erkek çocuğu için kullanılan bir hitap şeklidir.

Mıstakil: Çok uygun,güzel tabiri için kullanılmaktadır.

Te burda neree bakıyınuz: Bir şey gösterirken kullanılan tabirdir.

Bıyyyy: Şaşırma ünlemi olarak kullanılır.

Kaç öteye be eyyy: Genelde yer isterken kullanılan tabirdir.

(Örnek: Çok kaçıyımı mu ba ağanın bu araba saatte kaç km hız yapıyor?)

Domatiz: Domates kelimesi için kullanılmaktadır.

Sefte: İlk defa anlamındadır.

Bıldır: Bir önceki sene yıl için kullanılmaktadır.

İlistre: Kevgir kelimesi için kullanılır.

İlmon: Limon anlamına gelmektedir.

Abu: Abla anlamına gelmektedir.

Kaçım kaçım: Telaşlı bir biçimde davranmak manasına gelmektedir.

Fasilye: Fasülye anlamındadır.

Cili: Misket anlamındadır.

Paysınmak: Kendine pay ayırmak tabiri için kullanılmaktadır.

Ava: Havva ismine karşılık gelmektedir.

Atice: Hatice ismine karşılık gelmektedir.

Sabii Sübyan:  Saf temiz günahsız masum çocuklar için kullanılır.

Aade: Haydi (Hayde) bir hitap şeklidir.

Vesselamvessepet:  Efendime söyleyeyim ya da kısacası, özetle manasına gelmektedir.

Motor: Trakya’da traktör anlamında kullanılır, başka yerlerde olduğu gibi motosiklet anlamında değildir.

İspotka: Mantara verilen isimdir.

Kobisa: Su taşımaya yarayan ağaçtan yapılmış araç anlamına gelmektedir.

 Kuvaçka: Yeni yavrusu olmuş tavuk için kullanılmaktadır.

Encek: Köpek yavrusu için kullanılan hitap şeklidir.

Kopil: Erkek çocuğu için kullanılan hitap şeklidir.

Çunpul: Su sürahisi için kullanılmaktadır.

Çendila: Peynirin süzüldüğü örtüye verilen isimdir.

Mare: Kızlar için kullanılan bir hitap şeklidir.

İkşimik: Peynirin bir çeşidi için kullanılmaktadır.

Sedanka: Kadınların gece oturmasına verilen isimdir.

Kulastra: İneklerin doğumdan sonra ilk sütünden yapılan yoğurt için kullanılmaktadır.

Kaçamak: Sadece mısır unundan yapılır üzerine kızgın yağ dökülmesiyle meydana gelen yemek çeşididir.

Bambal: İri sinek anlamındadır.

Çotuk: Kısa bodur üzüm asması için kullanılmaktadır.

İnge: Yenge anlamındadır.

Aga: Abi anlamındadır.

 

SONUÇ

 

Malkara nüfusunun çoğunluğu Yunanistan, Bulgaristan ve Makedonya göçmenlerinden oluşan Tekirdağ’a bağlı bir ilçedir. Ağız yapısı Doğu Trakya göçmenlerinin dil yapısının bir uzantısı şeklinde olmaktadır. Muhacır nüfusunun çoğunluğu oluşturduğu Malkara ve Trakya yöresinde “H” harfi kullanımdan düşmektedir. Buna binaen bu harfin kullanılmaması gereken yerlerde de kullanıldığı görülmektedir. Bu özel dil yapısı içerisinde sadece Trakya insanlarının anlayabileceği yöreye özgü kelimeler mevcuttur. Bu kelimeler makalenin açıklama kısmında ayrıntılı bir şekilde verilmiştir. Kısacası; bu türden dil özellikleri yurdun tüm yörelerinde görülebileceği gibi Malkara ve Trakya yöresinde Türkçe’nin apayrı bir uzantısı olarak karşımıza çıkmaktadır.

 

KAYNAKÇA

 

ECMANN, Janos(2004);

GÜNŞEN, Ahmet (2007); “Anadolu Ağızlarında Tasvir Fiilleri: Orta Anadolu Ağızları”, II. Kayseri ve Yöresi Kültür, Sanat ve Edebiyat Bilgi Şöleni (10-12 Nisan 2006), Bildiriler, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yay., s. 88-104.

HAZAD G. (1960); “Rodop Türk Ağızları”, VIII. Türk Dil Kurultayında Okunan Bilimsel Bildiriler 1957, Ankara: TDK Yay., s. 127-130.

KALAY, Emin (1998); Edirne İli Ağızları, Ankara: TDK Yay.

 

Kaynak Kişiler:

Hüseyin İleri, 1958-Malkara, İlköğretim, Doğduğundan beri Malkara’da yaşıyor, 20.12.2015.

 

 

 

 

 

Doğu Trakya ya da Doğu Rumeli bölgesi olarak adlandırdığımız bölgede yer alan Malkara Tekirdağ’ın bir ilçesidir. Merkeze yaklaşık 56 km uzaklıktadır. Malkara göçmen nüfusun fazla olduğu bir yer olması dolayısıyla çeşitli ağız özellikleri görülmektedir. Malkara üzerine olan çalışmamamızda Malkara’nın bir takım özellikleri üzerine durulmuştur. Söz konusu özellikler bölgeye ait yazılı metinler aracılığıyla tespit edilmiş ve derlenmiştir. Ve bir takım sonuçlara ulaşılmıştır.

 

Anahtar kelimeler: ağız, tarihsel gelişimi, coğrafi yapı, ekonomi 

 

---

[1] Alkaya, Ercan (2003); Türkiye Türkçesi Ağızları, Ankara: Akçağ Yay.s.23.28

[2] MOLLOVA, Mefküre (1999); “Balkanlarda Türk Ağızlarının Tasnifi”, TDAY Belleten 1996, Ankara: TDK Yay., s. 167-176.

 

 

 

 

 

[8] GÜLENSOY, Tuncer (1985); “Anadolu Ağızlarında Şimdiki Zaman Eki”, Türk Kültürü Araştırmaları,

[9] GÜLENSOY, Tuncer- GÜNŞEN, Ahmet (2004); “Edirne ve Yöresi Ağızlarında Aile’ ve ‘Topluluk’ İsimleri Yapan -mn (-ıyn ~ iyn  , ıyl, -ıylı ~ -ıylın)  Eki Üzerine”, Türk Dili, Sayı: 626, Ankara: TDK Yay., s. 150-162.

                                                                                

 

[12] Prof. Dr. İbrahim Kafesoğlu’nun Hatırasına Armağan, Ankara: TKAE Yay.,s. 281-295.

[13] OLCAY, Selâhattin (1995); Doğu Trakya Yerli Ağzı, Ankara: TDK Yay.s.94 95

 

 

 

[17] Edirne ağzı Oğuzhan Durmuş, İlmî Araştırmalar, Sayı: 18, İstanbul: Gökkubbe Yay., s. 135-150.

[18] Hüseyin İleri ile 20.12.2015 tarihli röportaj.